15 juni 2023
Inge Vanbeveren, adjunct-secretaris-generaal IBR
Met de goedkeuring van de norm die de ISQM’s (International Standard on Quality Management – Internationale standaard voor kwaliteitsmanagement) in België van toepassing zal maken in het vooruitzicht, is het belangrijk dat de bedrijfsrevisoren(-kantoren) een goed begrip hebben van de opdrachten die onder het toepassingsgebied van ISQM 1 vallen.
In paragraaf 1 van ISQM 1 wordt het toepassingsgebied op internationaal niveau duidelijk aangegeven: “Deze internationale standaard voor kwaliteitsmanagement (ISQM) behandelt de verantwoordelijkheden van een kantoor voor het opzetten, implementeren en in werking stellen van een kwaliteitsmanagementsysteem voor controles of beoordelingen van financiële overzichten, of voor andere assurance opdrachten of opdrachten voor aan assurance verwante diensten.”. Met andere woorden, telkens wordt verwezen naar een opdracht die kan worden uitgevoerd overeenkomstig één door de International Auditing and Assurance Standards Board (IAASB) aangenomen standaard (d.w.z. ISA’s, ISRE’s, ISAE’s en ISRS’s) is ISQM van toepassing. Immers, al deze standaarden zijn gebaseerd op het beginsel dat het kantoor is onderworpen aan de ISQM's of aan nationale eisen die ten minste even stringent zijn.
De Belgische norm die de ISQM’s zal integreren in het Belgisch normatief kader (op dit moment enkel door de Hoge Raad voor de Economische Beroepen goedgekeurd en in afwachting van de goedkeuring door de minister van Economie) bepaalt in §1 dat de bedrijfsrevisoren (natuurlijke personen en rechtspersonen) een kwaliteitsmanagementsysteem conform de ISQM’s dienen te implementeren voor de revisorale opdrachten zoals gedefinieerd in artikel 3, 10°, van de wet van 7 december 2016 tot organisatie van het beroep van en het publiek toezicht op de bedrijfsrevisoren.
De Raad van het IBR heeft dit toepassingsgebied afgestemd op de vereisten opgelegd door artikel 19 van de wet van 2016 dat de minimale organisatorische vereisten vastlegt waaraan de bedrijfsrevisor bij de uitvoering van een revisorale opdracht moet voldoen.
De (ontwerp)norm verduidelijkt dat met de notie “revisorale opdracht” (art. 3, 10° wet 2016) alle assurance-opdrachten worden beoogd. Met andere woorden, het kwaliteitsmanagement opgezet en geïmplementeerd door de bedrijfsrevisorenkantoren moet minstens de assurance-opdrachten beogen.
ISQM 1 vereist dat het kantoor een op risico gebaseerde aanpak toepast bij het opzetten, implementeren en in werking stellen van de componenten van het kwaliteitsmanagementsysteem op een onderling samenhangende en gecoördineerde wijze, zodat het kantoor de kwaliteit van de door het kantoor uitgevoerde opdrachten proactief beheert.
Het kantoor dient daarbij gebruik te maken van professionele oordeelsvorming, rekening houdend met de aard en omstandigheden van het kantoor en van zijn opdrachten.
Het kantoor dient een risico-inschattingsproces op te zetten en te implementeren om kwaliteitsdoelstellingen vast te stellen, om kwaliteitsrisico’s te onderkennen en in te schatten, en om reacties op te zetten en te implementeren die gericht zijn op het aanpakken van kwaliteitsrisico's.
Het kantoor dient kwaliteitsrisico’s te onderkennen en in te schatten om een basis te bieden voor het opzetten en implementeren van reacties op deze risico’s; het dient daarbij onder meer te kijken naar de aard en omstandigheden van de door het kantoor uitgevoerde opdrachten, die betrekking hebben op:
Met andere woorden, hoewel dit niet vereist is door de Belgische norm, zal op basis van het risico-inschattingsproces van het kantoor ISQM 1 mogelijks ook toegepast moeten worden op andere opdrachten dan revisorale opdrachten. Het bedrijfsrevisorenkantoor kan besluiten zijn kwaliteitsmanagementsysteem uit te breiden tot andere opdrachten, zoals voor aan assurance verwante opdrachten, en dat voor deze opdrachten een opdrachtgerichte kwaliteitsbeoordeling ook verplicht kan zijn indien dit een passende reactie is om één of meer kwaliteitsrisico’s aan te pakken.
Bovendien is Quality management is geen afzonderlijke zuil in het kantoor en ISQM 1 kan dus ook gevolgen hebben voor operationele onderdelen van het kantoor (IT, personeelszaken e.d.) los van revisorale opdrachten.
Om de bedrijfsrevisoren te ondersteunen bij het bepalen van welke normen van toepassing zijn op deze opdrachten heeft de Raad van het IBR een tabel gepubliceerd waarbij per opdracht de aard van de opdracht en de daarop toepasselijke normen in tabelvorm worden toegelicht (Advies 2023-01 (ibr-ire.be) ). Deze tabel bevat een niet-exhaustieve lijst van de opdrachten die door een bedrijfsrevisor door of krachtens de wet, dan wel op contractuele basis kunnen worden uitgevoerd. Deze tabel zal regelmatig aangevuld worden in functie van de normatieve ontwikkelingen.