Arrest hof van beroep te Gent van 17 april 2023 en de aansprakelijkheid van de economische beoefenaar in het kader van de bijstand bij de opmaak van het financieel plan

18 januari 2024

Steven De Blauwe, adviseur juridische zaken IBR

 

Inleiding

In een recent arrest heeft de zevende kamer van het hof van beroep te Gent zich uitgesproken over de oprichtersaansprakelijkheid wegens kennelijk ontoereikend aanvangsvermogen (Gent 17 april 2023, 2022/AR/305 en 2022/AR/326).

In concreto houdt het arrest de verwerping in beroep in tegen het ophefmakend vonnis van de Ondernemingsrechtbank Gent, afdeling Dendermonde van 18 oktober 2021[1] voor wat betreft de aansprakelijkheid van de economische beroepsbeoefenaar die bijstand verleent bij de opmaak van het financieel plan.-

Wat voorafging

In het reeds aangehaald vonnis van de Ondernemingsrechtbank Gent, afdeling Dendermonde van
18 oktober 2021 werden de oprichters van een intussen gefailleerde BV ten dele aansprakelijk gesteld en veroordeeld wegens een kennelijk ontoereikend “aanvangskapitaal”.

Opmerkelijk in dit specifiek vonnis was echter dat één van de oprichters er gedeeltelijk in geslaagd was om de economische beroepsbeoefenaar (in casu een boekhoudkantoor) die bijstand verleende bij de opstelling van dit financieel plan te laten veroordelen na hem in vrijwaring te roepen, wegens de “schending van zijn adviesplicht”.

Dit vonnis in eerste aanleg deed bijgevolg tal van vragen rijzen naar de draagwijdte en de aard van dergelijke raadgevingsplicht in hoofde van economische beroepsbeoefenaar, alsook de mogelijke aansprakelijkheid die eruit kan voortvloeien. Het geannoteerde vonnis in eerste aanleg had immers tot gevolg dat een deel van de onbetaalde schulden van de gefailleerde vennootschap ten laste van de economische beroepsbeoefenaar werden gelegd.

Er werd door het kwestieus boekhoudkantoor beroep aangetekend tegen het vonnis waarover er intussen een uitspraak is geveld.

Casus in beroep

Hierna wordt enkel kort ingegaan op de vordering op incidenteel beroep van de integrale afwijzing van de vrijwaringsvordering door boekhoudkantoor X dat jegens haar werd ingesteld.

Samenvattend legt het kwestieus boekhoudkantoor aan het Hof van beroep te Gent volgende argumentatie voor, inclusief een resem aan nieuwe gegevens inzake haar informatieplicht (cf. infra):

• Op een boekhoudkantoor rust een inspanningsverbintenis om aan de oprichters bijstand te verlenen bij het opstellen van het financieel plan, zoals men die kan verwachten van een normaal zorgvuldige, vooruitziende bekwame en ijverige cijferberoeper geplaatst in dezelfde omstandigheden.
• De bijstand houdt een dubbele verplichting in met name:

• enerzijds een beperkte controleplicht inzake de juistheid en volledigheid van aangereikte informatie;
• anderzijds een adviesplicht inzake de inhoud van het plan.
  

Allereerst acht het Hof van beroep dat het boekhoudkantoor X zich rechtsgeldig dankzij haar contractueel exoneratiebeding kon bevrijden van haar aansprakelijkheid voor de controleplicht op de door de oprichters verstrekte informatie, onder meer wat de omzet betreft alsook het klantenkrediet betreft.

Bovendien heeft boekhoudkantoor X voor het eerst in beroep stukken voorgelegd om aan te tonen dat hij heeft voldaan aan haar controle- en adviesverplichting t.o.v. de oprichters. Het Hof houdt rekening met de volgende door boekhoudkantoor X voorgelegde nieuwe gegevens, onder meer:

1. Het (onrealistische) klantenkrediet op 14 dagen werd expliciet aangebracht door oprichter A aan boekhoudkantoor X, die de oprichter informeerde dat de opgegeven termijnen van belang zijn voor de liquiditeit.
2. De inspanningsverplichting van boekhoudkantoor X om advies te verlenen wordt beïnvloed door voorkennis van haar cliënt die er ten dezen onbetwistbaar was.
3. De prognoses van de omzet werden nadien bijgestuurd na gesprekken tussen oprichter A en de bank als “adviseur zelfstandige ondernemers en vrije beroepen”.
4. Na een derde versie van het oprichtingsplan, informeerde boekhoudkantoor kantoor X oprichter A dat een liquiditeitstekort van 15.000 EUR ontstond in het eerste kwartaal. Oprichter A antwoordde dat dit via financiering rekening courant (R/C) zou worden opgevangen.
5. Het definitieve oprichtingsplan voorzag uiteindelijk een door de oprichter A zelf verklaarde irrealistische omzet in het eerste kwartaal van 30.000 EUR i.p.v. 10.000 EUR.
   

Het Gents hof van beroep oordeelt vervolgens dat een schending van de adviesverplichting van boekhoudkantoor X t.o.v. oprichter A onvoldoende is bewezen:

• Boekhoudkantoor X mocht bij haar concrete adviesverlening rekening houden met de professionele ervaring van de cliënt in de sector.
• Oprichter A werd bijgestaan door een bank als “adviseur zelfstandige ondernemers en vrije beroepen”, die enkel opmerkingen maakte over de voorziene omzet van het eerste kwartaal doch niet over latere kwartalen. Het financieel plan werd hieraan aangepast door boekhoudkantoor X zoals gevraagd.
• De uitdrukkelijke opmerkingen van boekhoudkantoor X over het liquiditeitsprobleem in het eerste kwartaal en de navolgende bereidheid van oprichter A om voorschotten in R/C toe te staan.
• Boekhoudkantoor X diende in deze omstandigheden niet aan te nemen dat de vennootschap kennelijk gedoemd was om te mislukken.
  Uit het verslag van de bedrijfsrevisor bleek namelijk dat bestuursfouten en onvoldoende opvolging van liquiditeiten mede aan de oorzaak liggen van het faillissement, omstandigheden die voor boekhoudkantoor X niet voorzienbaar waren.
  

Synopsis van de uitspraak

Kort samengevat heeft het Hof van beroep in casu beslist dat, rekening houdend met de bijkomende stukken, er onvoldoende bewijs is van een fout in de adviesplicht die de schade heeft veroorzaakt. De oprichters wilden kost wat kost de vennootschap oprichten ondanks de gekende liquiditeitsrisico’s.

Bijgevolg heeft het Hof de vrijwaringsvordering van de oprichters A en L tegen boekhoudkantoor X in beroep afgewezen als ongegrond en heeft hij het incidenteel beroep van boekhoudkantoor X als gegrond verklaard.