Traditioneel wordt de voorkeur gegeven aan de financiële benadering om de bedrijfsactiviteit van een onderneming of organisatie te analyseren en te meten, maar een tweede benadering wint terrein. Dit is de zogenaamde “niet-financiële” benadering, ook wel “extra-financiële” benadering genoemd. De opkomst van deze nieuwe benadering gaat hand in hand met een groeiende belangstelling en bezorgdheid voor duurzame ontwikkeling en de noodzaak om onze werking en consumptiepatronen te heroverwegen.
Steeds meer ondernemingen kiezen voor transparantie en publiceren een duurzaamheidsverslag waarin deze niet-financiële informatie, soms aangemerkt als “duurzaamheidsinformatie” (meer bepaald in het kader van de CSRD), en de analyse daarvan in het meer algemene kader van duurzame ontwikkeling aan bod komen.
Hoewel verschillend, vullen de financiële en niet-financiële benaderingen elkaar aan. Er zijn ook zogenaamde “geïntegreerde” jaarverslagen die beide combineren.
Het acroniem ESG verwijst naar ecologische, sociale en governance criteria die vaak worden gebruikt als pijlers om de niet-financiële analyse te structureren. Deze criteria laten bijvoorbeeld toe om een beeld te krijgen van de impact van de bedrijfsactiviteit van een onderneming op het milieu, de mate waarin zij zich om het welzijn van haar personeel bekommert en de manier waarop zij haar middelen en organisatie beheert. In combinatie met financiële gegevens geven ESG-criteria een totaalbeeld van de bedrijfsactiviteit.
Het acroniem ESG doet denken aan een ander acroniem dat u misschien al kent. Dit is “SDG”, een acroniem voor Sustainable Development Goals (of Duurzame ontwikkelingsdoelstellingen in het Nederlands). De SDG’s werden in 2015 door de Organisatie van de Verenigde Naties ontwikkeld in het kader van haar "Agenda 2030 voor Duurzame Ontwikkeling". Via het beëindigen van wereldwijde honger en armoede tot klimaatactie, fatsoenlijke arbeidsomstandigheden, meer verantwoorde consumptiepatronen en dergelijke, wil dit initiatief ondernemingen inspireren tot actie om onze wereld tegen 2030 om te vormen tot een duurzame en leefbare planeet voor iedereen. Het programma omvat 17 doelstellingen (de bekende SDG's) en 169 subdoelstellingen (targets). Ga naar de website van de VN voor meer informatie over de SDG’s.
Er bestaan uiteraard richtlijnen en internationale standaarden inzake niet-financiële rapportage. Het ideaal is echter om zowel de notie van ESG-criteria als die van duurzame ontwikkelingsdoelstellingen te integreren.
Zoals eerder vermeld, maken ESG-criteria het mogelijk om de analyse van niet-financiële gegevens te structureren. Een duurzaamheidsverslag dient dus rekening te houden met de ecologische (E), sociale (S) en governance (G) aspecten van de bedrijfsactiviteit.
De duurzame ontwikkelingsdoelstellingen (SDG’s) bieden ondernemingen en organisaties de kans om hun verslagen op mondiaal en sectoraal niveau te integreren. Ze helpen een kader te bieden voor de overgang van een benadering die louter gericht is op de resultaten van een onderneming of organisatie (d.w.z. de geproduceerde producten, de verleende diensten) naar een benadering waarin meer rekening wordt gehouden met de eindresultaten en hun impact (d.w.z. het gebruik van natuurlijke hulpbronnen, de gecreëerde werkgelegenheid, de gebruikte energie). Er kan worden geconcludeerd dat de SDG's het mogelijk maken om een financiële waarde toe te kennen aan het succes van duurzaam handelen, zowel binnen de organisatie als in de samenleving in ruime zin.
Onderstaande tabel geeft een niet-limitatieve lijst van voorbeelden van aangelegenheden die een onderneming in haar duurzaamheidsverslag zou kunnen behandelen. Deze aangelegenheden zijn uitgesplitst per criterium en onderaan de tabel staan ook de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen waaraan ze gekoppeld zijn.
| Ecologisch criterium | Sociaal criterium | Governance criterium | |
- Afvalbeheer | - Naleving van mensen- en arbeidsrechten - Arbeidsomstandigheden - Preventie van ongevallen - Betrekkingen met werknemers - Sociale dialoog - Billijkheid op het gebied van werkgelegenheid - Genderdiversiteit - Beloningsverschillen - Corruptiebestrijding - Vorming van het personeel - Keten van onderaannemers | - Transparantie van aandeelhouderschap en van structuren - Rechten van de aandeelhouders - Onafhankelijkheid van de raad van bestuur - Toezicht op de raad van bestuur - Diversiteit van het management - Transparantie van gegevens - Bedrijfsethiek (gedrags-code) - Billijkheid van de remuneratie van het uitvoerend management - Op duurzaamheid gebaseerde beloning - Aanwezigheid van een Comité ter controle van de boekhouding | |
| SDG | 3, 6, 7, 9, 11, 12, 13, 14 et 15. | 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 et 16 | 4, 5, 8, 10, 12, 13, 16 et 17 |
Sommige ondernemingen hebben uiteraard geen keuze en zijn wettelijk verplicht om duurzaamheidsinformatie te publiceren sinds de omzetting in 2017 van de Europese richtlijn over niet-financiële informatie.
In België zijn dit organisaties van openbaar belang, op voorwaarde dat zij voldoen aan de volgende criteria:
Onderstaande tabel bevat een lijst van de door deze ondernemingen te rapporteren elementen onder de huidige wetgeving (januari 2023):
| Bedrijfsmodel (business model) | Beleid en governance | Resultaten/prestaties | KPI’s (essentiële prestatie-indicatoren) | Risico en risicobeheer |
| Een korte beschrijving van het bedrijfsmodel van de onder-neming | Een beschrijving van het door de onderneming gevoerde beleid, met inbegrip van de toegepaste governance- en zorgvuldigheids-processen | De resultaten van dit beleid | De niet-financiële essentiële prestatie-indicatoren (KPI’s) die relevant zijn voor de specifieke onderneming | De voornaamste risico’s verbonden aan de verrichtingen, de handels-betrekkingen, de producten/diensten en de manier waarop deze risico’s worden beheerd |
U heeft wellicht ook al gehoord van de Europese richtlijn met betrekking tot duurzaamheidsrapportering door ondernemingen (CSRD) die eind 2022 op Europees niveau is aangenomen. Wist u dat bijna 2.500 Belgische ondernemingen zullen vallen onder de daaruit voortvloeiende Belgische wet? Raadpleeg dit dit artikel voor meer informatie over de CSRD.
In dit verband heeft de Europese Commissie de European Financial Reporting Advisory Group (EFRAG) opdracht gegeven normen te ontwikkelen die door de betrokken ondernemingen bij hun duurzaamheidsverslaggeving moeten worden gebruikt. Er zijn twee ontwerpen voor algemene normen voor duurzaamheidsverslaggeving en tien ontwerpen voor specifieke normen met gedetailleerde thematische vereisten (de "ESRS") ontwikkeld, die beschikbaar zijn op de website van de EFRAG: First Set of draft ESRS – EFRAG. Over deze eerste reeks ontwerpen hebben we ook enkele educatieve video's ter beschikking. De ESRS zullen in 2024 in werking treden.
Ondernemingen die op dit gebied geen wettelijke verplichting hebben, zouden ook moeten overwegen om een duurzaamheidsverslag op te stellen, aangezien dit veel voordelen heeft voor hun organisatie.
Ten eerste is duurzame ontwikkeling één van de belangrijkste uitdagingen geworden waarmee ondernemingen worden geconfronteerd, ongeacht de sector waarin ze actief zijn of hun omvang. Door transparant te communiceren over de ESG-aspecten van haar bedrijfsactiviteit toont de onderneming haar inzet voor een duurzamere planeet en is het een zaak waar consumenten tegenwoordig bijzonder gevoelig voor zijn. Het duurzaamheidsverslag is daarom een goede marketingtool om nieuwe cliënten aan te trekken of cliënteel te behouden.
Cliënten zijn niet de enigen die geïnteresseerd zijn in milieugebonden en sociale aangelegenheden. Een goed opgesteld verslag kan ondernemingen ook helpen nieuwe werknemers te overtuigen om zich bij hun team aan te sluiten. Veel nieuwe talenten geven tegenwoordig de voorkeur aan werkgevers die hun waarden delen.
Daarnaast kan een duurzaamheidsverslag ook een doeltreffende tool blijken te zijn in de contacten met banken en investeerders, aangezien ESG-criteria worden geïntegreerd in kredietaanbiedingen.
Ten slotte, vanuit een meer structureel oogpunt, is het analyseren van uw bedrijfsactiviteit vanuit elke hoek een uitstekende oefening waarmee u uw zwakke punten en dus de gebieden waarop er ruimte is voor verbetering, kunt identificeren. Het duurzaamheidsverslag is niet alleen een naar buiten gerichte communicatietool die het imago van een onderneming kan verbeteren en haar boodschap kan overbrengen, deze tool kan ook helpen om de balans op te maken en de werking zelf van een organisatie te verbeteren.
Ter bevordering van de geloofwaardigheid en betrouwbaarheid van de openbaar gemaakte gegevens, kunnen ondernemingen en organisaties deze gegevens ook laten controleren. De CSRD legt trouwens de externe controle van duurzaamheidsinformatie door een wettelijke auditor op. Lees dit artikel voor meer informatie hieromtrent.